Duinoord onder de Kurk
In dit project gaan we onderzoeken wat het effect van Sedum-kurk dak is op de isolatie in de winter en koeling in de zomer. Daarnaast organiseren we een kurkeninzamelingsactie met de jeugd om bewustzijn te creëren voor deze waardevolle grondstof. Dit project wordt mogelijk gemaakt door de inzet van de vrijwilligers van Duurzaam Duinoord met steun van de gemeente Den Haag (Energie uit de Wijk Challenge).
In Duinoord liggen er heel veel platte, niet-geïsoleerde daken. In de winter gaat gemiddeld 30% van de warmte verloren door het dak, wat je terugziet op de energierekening. Een oplossing is dakisolatie, maar dit is een grote investering die de VvE vaak vooruitschuift, zeker als het bitumen nog goed is. We zien ook vaak dat de huurbaas niet meewerkt.
In de zomer komt er juist 40% van de warmte binnen via het dak. Steeds meer mensen overwegen een airco, wat veel energie kost. Een oplossing is een sedumdak waarmee je de temperatuur van de ruimte eronder met 5 graden verlaagt. Helaas isoleert sedum niet of nauwelijks. Een mogelijke oplossing is de combinatie van kurk(isolatie) en sedum (koeling).
De pilot
Het bedrijf Earthkweek levert sedum-kurk cassettes. De cassettes hebben een afmeting van 50x33 cm en zijn makkelijk te leggen en verplaatsbaar. Kurk is een bekend isolatiemateriaal dat al lang wordt toegepast. Ook is er veel onderzoek gedaan naar het koelende effect van sedum. De combinatie die wij willen toepassen met sedum en kurk is veel minder bekend. Daarom willen we het effect van deze toepassing op de temperatuur van het dakoppervlak gaan meten en vergelijken met drie varianten:
- Standaard grinddak
- Schaduw van zonnepaneel
- Sedum/kurk
De drie dakvlakken op ons proefdak hebben gelijke zon-inval en de ruimte eronder heeft dezelfde temperatuur. Door een jaar lang de temperatuur te meten op deze punten, kunnen we vaststellen of/welke er een verschil is in temperatuur. De verwachting is dat in de zomer het sedum/kurkdak minder snel opwarmt en in de winter isoleert. Hoe goed dit werkt gaan we uitzoeken!
Kurkenjacht
In Duinoord is rijk aan kurk. Deze liggen verstopt in keukenlaatjes van onze bewoners. Helaas kan deze kurk maar op enkele plaatsen worden ingeleverd, mogen niet bij het GFT en eindigen vaak bij het restafval. En dat is jammer omdat kurk zeer goed gerecycled kan worden, bijvoorbeeld in de sedum-kurk cassettes. Daarom roepen we de hulp in van de kurkjagers. Dit zijn kinderen uit de wijk die van deur tot deur gaan om deze kurken te verzamelen. Voor de ingeleverde kurken krijgen ze een premie en er zijn mooie prijzen te winnen. Naast het terugwinnen van de waardevolle grondstof is er een educatief element waarbij we via de jeugd bij alle bewoners bewustzijn creëren voor deze waardevolle grondstof.
Vervolg na 2024?
Als de pilot succesvol is, willen we in 2025 een collectieve inkoopactie organiseren..
Partners
Gemeente Den Haag en EarthKweek.
Update-jes
April 2024 - Alhoewel het voorjaar tot nu toe vrij nat is geweest, worden de dagen langer en dat zien we terug in de metingen. Met name wanneer de zon voor langere tijd doorbreekt, is sedum in toenemende maten koeler dan grind. We zien ook steeds vaker een grotere temperatuurverschil waarbij de grind sneller opwarmt dan het dakvlak met sedum. De verschillen blijven nu beperk tot 1 graden, wij verwachten dat dit verschil groter gaat worden naarmate de zon langer gaat schijnen. Wat verder opvalt is dat het dakvlak met zonnepanelen nog veel warmer is dan grind. De hypothese dat dit dakvlak koeler zou blijven door de schaduw van panelen lijkt daarmee onjuist.
Maart 2024 - Het is al weer lente! We kijken terug op een korte vorstperiode, heel veel regen en langer wordende dagen. We hebben verschillen observaties. Zo zien we dat bij nat weer, het verschil tussen de dakvlakken klein zijn. Maar op het moment dat het echt koud gaat worden gaat dat vaak vooraf aan een droge periode. Door het opdrogen van de sedum-kurk lijkt het er op dat de isolatiewaarde toeneemt. Op moment dat de temperatuur stijgt zien we het omgekeerde maar in veel mindere mate. Tussentijdse conclusie is dat sedum-kurk altijd (enigszins) isoleert in vergelijking tot dak met grind. Maar op het moment dat het echt koud wordt, isoleert sedum-kurk substantieel. Het nadeel van opslaan van kou bij opwarming, lijkt beperkt.
Januari 2024 - Het meten is begonnen! We hebben een dashboard geprogrammeerd waarin de data van de sensoren zijn weergegeven in één beeld. Daarbij zie je op de y-as de temperatuur en op de x-as de tijd. De periode kunnen we aanpassen zodat we verschillende dagen kunnen vergelijken. In de afbeeldingen hiernaast staan een aantal voorbeelden wat we zoal hebben zien langskomen. We gaan de komende tijd kijken wat het effect van temperatuur is op de drie dakvakken in verloop van de tijd.
December 2023 - De sedum-kurk cassettes zijn gelegd. We hebben gebruikgemaakt van een daklift waarbij we begonnen met het verwijderen van de grindlaag. Er lag 5 cm grind, wat neerkomt op 75 kg per m2. In plaats daarvan zijn de sedum-kurk cassettes geplaatst, met een maximaal gewicht van 51 kg. Na het leggen van de wortelwerende laag konden de sedum kurk cassettes worden geplaatst. Deze hebben een afmeting van 50x33 cm. Voor een goede waterafvoer is er een rand van ongeveer 10 cm tussen de dakkoepels en schoorstenen vrijgelaten, die wordt opgevuld met grind. De sensoren zijn geplaatst en de pilot is van start gegaan. Los van de technische feiten oogt het dak gelijk aantrekkelijker met sedum-kurk!
November 2023 - Wij hebben een dashboard opgezet waarin de meetgegevens worden gevisualiseerd. Voor de techneuten onder ons volgt hier een uitleg hoe we dat hebben aangepakt: Om de meetgegevens vast te kunnen leggen, is een minicomputer (Raspberry Pi) gebruikt die via bluetooth de metingen van de 4 RuuvTag-sensoren ontvangt. Voor een goede ontvangst is de minicomputer zo dicht mogelijk tegen het plafond geplaatst en aangesloten op het netwerk middels een Devolo LAN-connector die is aangesloten op een ongebruikt lichtpunt. Qua software maken we gebruik van een data collector (RuuviCollector 3.8k) met een database (InfluxDB 686), waarbij de gegevens worden gevisualiseerd in een Grafana-dashboard (427)
Presentatie Duinoord onder de kruk en Jelle bij Den Haag FM, fragment 2 november 2023